Пытанне: У якіх формах існуе праграмны прадукт? У чым заключаюцца асаблівасці перадачы аўтарскіх правоў на такія прадукты?

Адказ: Праграмны прадукт можа існаваць у розных формах. Кампутарная праграма (КП) можа быць ўбудаваная ў тавар (апаратна-праграмны комплекс – АПК) і ісці ў камплекце з ім. Правы на такія КП, як правіла, уключаны ў кошт тавару. Часам доступ да такіх КП ў тавары ажыццяўляецца пры дапамозе продажу ключоў або кодаў доступу, якія могуць як аўтаматычна ўваходзіць у прадаваны тавар, так і прадавацца дадаткова ў мэтах пашырэння функцыяналу тавару. Такім чынам, правы на КП могуць рэалізоўвацца як разам з таварам, так і асобна, а таксама камбінавана. Умовы ліцэнзійнага дагавору павінны ўтрымлівацца ў дагаворах, якія прадстаўляюць ключы або коды доступу да КП.

КП можа быць набыта на матэрыяльным носьбіце (дыску, флешке) або электронным носьбіце (па электроннай пошце, запампаваная з воблака і загружаная на кампутар або тэлефон). З пункту гледжання заканадаўства аб аўтарскім праве матэрыяльны і электронны носьбіт – гэта розныя паняцці. КП можа быць не атрымана фізічна, а да яе можа быць прадастаўлены доступ з дапамогай тэхнічных сродкаў (ключ доступу, лагін і пароль, код). Такая КП можа быць платнай (па падпісцы, пры куплі дыска) або бясплатнай (манетызацыя ажыццяўляецца па іншай схеме – за кошт рэкламы або аплаты тавараў або паслуг, што рэалізуюцца пры выкарыстанні КП, як у выпадках з мабільнымі прыкладаннямі).

Трэцяя мадэль (SAAS), калі КП прадастаўляецца як паслуга, без наяўнасці ў карыстальніка асобніка КП. КП знаходзіцца на сэрвэры ў воблаку, а карыстальнік толькі па спасылцы ці іншым спосабам, напрыклад з дапамогай ключа, атрымлівае доступ да КП, дзе выкарыстоўвае яе функцыянальныя магчымасці. Плата спаганяецца непасрэдна за паслугі па прадастаўленні доступу да КП і іншыя паслугі.

У залежнасці ад асаблівасцяў формаў праграмных прадуктаў маюцца асаблівасці пры заключэнні дагавораў. Варта ўлічваць, што такія дагаворы, як правіла, носяць змешаны характар і павінны ўтрымліваць элементы ліцэнзійнага дагавору.

Па агульнаму правілу, ліцэнзійны дагавор і дагавор саступкі павінны быць заключаны ў пісьмовай форме. Калі ў дагаворы агаворана, якім чынам у электронным выглядзе бакі могуць дакладна сябе ідэнтыфікаваць, то электронная форма можа задавальняць патрабаванням пісьмовай формы. Варыянтам спрошчанай формы рэалізацыі правоў праваўладальніка на КП служыць адкрытая ліцэнзія, калі праваўладальнік нявызначанаму колу асоб аб'яўляе аб магчымасці выкарыстання яго творы на пэўных умовах, як правіла, на бязвыплатнай аснове, а карыстальнік прымае ўмовы праваўладальніка з моманту выкарыстання КП. Адносіны па выкарыстанні вольнага праграмнага забеспячэння або КП з адкрытым зыходным кодам могуць быць урэгуляваны з дапамогай канструкцыі адкрытых ліцэнзій.

12.2023
К.У. Янцікава, НЦІУ