Пытанне: Як варта вызначыць прадмет дагавора ў дачыненні да распрацоўкі праграмнага забеспячэння (кампутарнай праграмы)? Якія асаблівасці варта ўлічыць пры складанні падобнага дагавора, дзе выканаўцам выступае юрыдычная асоба?

Адказ: Мяркуем, што адносіны, якія ўзнікаюць у сувязі са стварэннем і выкарыстаннем камп'ютарных праграм, могуць рэгулявацца з улікам палажэнняў арт. 986 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь (ГК) і арт. 46 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 мая 2011 г. № 262-З «Аб аўтарскім праве і сумежных правах» (Закон аб аўтарскім праве), якія прадугледжваюць патрабаванні да Дагавора аб стварэнні і выкарыстанні вынікаў інтэлектуальнай дзейнасці, у якім выканаўцам з'яўляецца аўтар – фізічная асоба, творчай працай якога створаны твор. Так, згодна з п. 1 арт. 1 ГК адносіны прама не ўрэгуляваны актамі заканадаўства або пагадненнем бакоў, да такіх адносін, паколькі гэта не супярэчыць іх сутнасці, прымяняецца норма Грамадзянскага заканадаўства, якая рэгулюе падобныя адносіны (аналогія закона).

Згодна з п. 1 арт. 46 Закона аб аўтарскім праве ў адпаведнасці з дагаворам аб стварэнні і выкарыстанні аб'екта аўтарскага права або сумежных правоў (дагавор) аўтар прымае на сябе абавязацельства стварыць у прадугледжаны дагаворам тэрмін твор, якое адпавядае патрабаванням заказчыка, і перадаць заказчыку выключнае права на гэты твор альбо даць заказчыку права яго выкарыстання ў межах, устаноўленых дагаворам. Артыкулам 46 Закона аб аўтарскім праве прадугледжаны наступныя патрабаванні да такога дагавора:

1. Твор, стварэнне якога прадугледжана дагаворам, павінны быць перададзены заказчыку ў тэрмін, прадугледжаны дагаворам;

2. Калі аўтар не прадставіць заказчыку створаны твор у тэрмін, прадугледжаны дагаворам, ён абавязаны пакрыць прычыненую заказчыку рэальную шкоду, калі не дакажа, што парушэнне тэрміну адбылося не па яго віне;

3. Матэрыяльны аб'ект, у якім увасоблены твор, перадаецца заказчыку ва ўласнасць, калі іншае не прадугледжана дагаворам;

4. Прыняцце заказчыкам створанага аўтарам твора ў парадку, устаноўленым дагаворам, цягне за сабой перадачу заказчыку выключнага права на гэты твор альбо прадастаўленне заказчыку права яго выкарыстання на ўмовах, устаноўленых дагаворам;

5. Дагавор павінен змяшчаць ўмову аб памеры ўзнагароджання за стварэнне твора або аб парадку яго вызначэння, а таксама ўмову аб парадку яго выплаты;

6. Дагавор можа прадугледжваць абавязацельства заказчыка выплаціць аўтару аванс у кошт прадугледжанага дагаворам ўзнагароджання за стварэнне творы;

7. Дагавор можа ўтрымліваць ўмову аб памеры ўзнагароджання за выкарыстанне твора або аб парадку яго вызначэння альбо аб бязвыплатным выкарыстанні твора;

8. Умовы дагавора, якія абмяжоўваюць аўтара ў стварэнні ў будучыні твору пэўнага роду альбо ў пэўнай вобласці, прызнаюцца несапраўднымі;

9. Дагавор, які абавязвае аўтара прадастаўляць заказчыку выключныя правы на любыя творы, якія ен створыць у будучыні, нікчэмны;

10. Дагавор аб стварэнні і выкарыстанні аб'екта аўтарскага права або сумежных правоў заключаецца ў пісьмовай форме. Дагавор, які не адпавядае гэтаму патрабаванню, нікчэмны.

У цяперашні час заканадаўства Рэспублікі Беларусь у галіне аўтарскага права не прадугледжвае патрабаванні да дагавора, які рэгулюе адносіны па стварэнні і выкарыстанні камп'ютэрных праграм у тым выпадку, калі выканаўцам такога дагавора з'яўляецца юрыдычная асоба. У сувязі з гэтым неабходна мець на ўвазе, што згодна з п. 2 арт. 391 ГК, бакі могуць заключыць дагавор, у якім змяшчаюцца элементы розных дагавораў, прадугледжаных заканадаўствам (змешаны дагавор). Да адносін бакоў па змяшаным дагаворы прымяняюцца ў адпаведных частках правілы аб дагаворах, элементы якіх утрымліваюцца ў мяшаным дагаворы, калі іншае не вынікае з пагаднення бакоў або істоты змешанага дагавора.

Мяркуем, што пры складанні дагавора аб распрацоўцы кампутарнай праграмы, у якім выканаўцам выступае юрыдычная асоба, магчыма ўжываць палажэнні арт.46 Закона аб аўтарскім праве, а таксама палажэнні арт. 43 і арт. 44 Закона аб аўтарскім праве ў частцы умоў, якія тычацца адчужэння ці прадастаўлення маёмасных правоў на кампутарную праграму.

Такім чынам, прадметам дагавора ў дачыненні да распрацоўкі кампутарнай праграмы з'яўляецца прыняцце распрацоўшчыкам абавязацельствы стварыць у прадугледжаны дагаворам тэрмін кампутарную праграму, якая адпавядае патрабаванням заказчыка, і перадаць заказчыку выключнае права на яе, альбо даць заказчыку права выкарыстання кампутарнай праграмы ў межах, устаноўленых дагаворам.

12.2023
А.І. Лучанок (начальнік аддзела абароны правоў упраўлення аўтарскага і сумежных правоў НЦІУ)