Пытанне: Ці мае права арганізацыя выкарыстоўваць кампутарную праграму ў сваёй гаспадарчай дзейнасці і заключаць грамадзянска-прававыя дагаворы з распрацоўшчыкам (у тым ліку на суправаджэнне, унясенне ў праграму змяненняў) пры адсутнасці пісьмовых доказаў, якія пацвярджаюць прыналежнасць аўтарства праграмы распрацоўніку?

Адказ: У адпаведнасці з п. 1 арт. 8 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 мая 2011 г. № 262-З «Аб аўтарскім праве і сумежных правах» (Закон аб аўтарскім праве) аўтарскае права на твор узнікае ў сілу факту яго стварэння. Для ўзнікнення і ажыццяўлення аўтарскага права не патрабуецца захаванне якіх-небудзь фармальнасцяў, у тым ліку рэгістрацыі кампутарнай праграмы.

У Рэспубліцы Беларусь дзейнічае прэзумпцыя аўтарства, згодна з якой пры адсутнасці доказаў іншага аўтарам твора лічыцца асоба, указаная ў якасці аўтара на экзэмпляры твора (п. 2 арт. 8 Закона аб аўтарскім праве).

Такім чынам, пры адсутнасці доказаў адваротнага, асоба, указаная ў якасці аўтара на любым экзэмпляры твора, у тым ліку камп'ютарнай праграмы, лічыцца яго аўтарам. Пісьмовыя дакументы не з'яўляюцца неабходнымі для пацверджання аўтарства.

Пры адсутнасці на экзэмпляры кампутарнай праграмы ўказанні аўтара могуць выкарыстоўвацца іншыя доказы прыналежнасці аўтарства.

Аўтару твора належаць маёмасныя правы, у тым ліку выключнае права (п. 1 арт. 16 Закона аб аўтарскім праве), пад якім разумеецца права аўтара (іншага праваўладальніка) выкарыстоўваць і дазваляць іншым асобам выкарыстоўваць твор, у тым ліку ажыццяўляць або дазваляць ўстаноўку кампутарнай праграмы на кампутар ці іншае прылада, запуск і працу з ёй (выкарыстанне закладзеных у кампутарную праграму функцыянальных магчымасцяў), а таксама іншыя дзеянні згодна арт. 16 Закона аб аўтарскім праве, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных гл. 4 Закона аб аўтарскім праве (п. 2 арт. 13 Закона аб аўтарскім праве).

Права выкарыстання кампутарнай праграмы можа быць набыта з дапамогай заключэння грамадзянска-прававога дагавора з аўтарам (іншым праваўладальнікам). Да такіх дагавораў адносяцца дагавор саступкі выключнага права і ліцэнзійны дагавор (арт. 984-1, 985 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь, арт. 43, 44 Закона аб аўтарскім праве).

Акрамя таго, на практыцы пры афармленні адносін па выкарыстанні абнаўленняў кампутарнай праграмы, як правіла, выкарыстоўваецца форма змешанага дагавора, прадметам якога з'яўляюцца адпаведна выкананне работ, аказанне паслуг, а таксама прадастаўленне дазволу на выкарыстанне абнаўленняў кампутарнай праграмы.

Такім чынам, арганізацыя мае права выкарыстоўваць кампутарную праграму на падставе дагавора саступкі выключнага права альбо ліцэнзійнага дагавора, заключанага з аўтарам (іншым праваўладальнікам), а таксама змешанага дагавора, што датычыцца суправаджэння кампутарнай праграмы і ўнясення ў яе неабходных змяненняў. Пры гэтым для пацверджання аўтарства дастаткова ўказанні аўтара на экзэмпляры кампутарнай праграмы. У якасці доказаў аўтарства могуць прымацца пад увагу і іншыя доказы 

11.2023
Падрыхтавала: В.Д. Ільіна (начальнік аддзела заканадаўства ў сферы аўтарскага і сумежных правоў кіравання прававога і кадравага забеспячэння НЦІУ)